Activists can’t just demonstrate at the climate summit in Egypt | Abroad
Demonstrations are always an important part of the annual United Nations climate conferences. Last year, the streets of Glasgow were filled with tens of thousands of climate activists. But during the climate summit in the Egyptian resort of Sharm el-Sheikh, the freedom of activists to demonstrate was restricted. In the meantime, there is much criticism of the human rights situation in the country.
In Nederland kregen we de afgelopen weken veel mee van klimaatdemonstraties. Activisten lijmden zich vast aan het schilderij Meisje met de parel in het Mauritshuis in Den Haag en aan de tafel bij talkshow Jinek. Nog eens honderden demonstranten blokkeerden privéjets op Schiphol. Maar in Egypte, waar de jaarlijkse VN-klimaattop (COP27) wordt gehouden, zijn zulke spontane protestacties levensgevaarlijk.
De Egyptische badplaats Sharm-el-Sheikh voelt kunstmatig, zegt klimaatactivist Maria Reyes (20) uit Mexico. Ze is er pas een week, maar had al snel door dat Sharm-el-Sheikh met zijn luxe resorts en vernieuwde infrastructuur vooral is gebouwd voor toeristen. Dat de klimaattop juist daar plaatsvindt, is geen verrassing. Sharm-el-Sheikh voldoet namelijk aan het plaatje dat Egypte de internationale gemeenschap wil laten zien: dat het goed gaat met het land.
Vrijheden worden beperkt in Egypte
Sinds de Egyptische president Abdel Fattah Al Sisi aan de macht kwam in 2014 is de mensenrechtensituatie in het land flink achteruitgegaan. Het land telt tienduizenden politieke gevangenen. Sommige schattingen lopen op tot zestigduizend, maar dat is moeilijk te verifiëren. Gevangenen worden gemarteld, mishandeld, verwaarloosd of hebben geen toegang tot goede medische zorg.
Ook buiten de gevangenis wordt de vrije ruimte steeds verder ingeperkt. Alle vormen van protest zijn al jaren verboden, zowel online als offline. Medewerkers van ngo’s en mensenrechtenorganisaties worden regelmatig gearresteerd. Er zijn amper nog onafhankelijke media. Websites worden geblokkeerd. En ook in de aanloop naar deze klimaattop werden tientallen mensen gearresteerd vanwege een oproep tot protest op 11 november.
Honderden camera’s in taxi’s geïnstalleerd
De Egyptische regering heeft gezegd dat demonstraties tijdens de klimaattop in Sharm-el-Sheikh zijn toegestaan, maar alleen op een toegewezen locatie waar je zonder VN-accreditatie niet binnenkomt. Het gaat om een ommuurde parkeerplaats vlak bij het conferentiecentrum, bewaakt door politieagenten.
Meerdere klimaatactivisten laten aan NU.nl weten dat ze niet van plan zijn daar te demonstreren, uit angst voor hun veiligheid.
“Ik heb constant het gevoel dat ik in de gaten word gehouden”, zegt Reyes. Ze is wel wat gewend, zegt ze. Mexico (waar Reyes vandaan komt) werd afgelopen september uitgeroepen tot een van de dodelijkste landen voor klimaatactivisten. In 2021 werden daar 54 klimaatactivisten vermoord.
“Uit eigen ervaring weet ik dat de klimaatcrisis ook een mensenrechtencrisis is”, zegt Reyes. Op dinsdag deed ze daarom mee aan een kleine demonstratie in het conferentiecentrum. Daar werd geprotesteerd tegen de opsluiting van een van de bekendste politiek gevangenen in Egypte, mensenrechtenactivist Alaa Abd el-Fattah.
“Ik denk elke dag aan hem en aan alle andere politieke gevangenen”, zegt Reyes. Ze weet dat ze risico loopt door te demonstreren voor Abd el-Fattah’s vrijlating.
Voor het begin van de klimaattop werden deelnemers al gewaarschuwd voor de Egyptische autoriteiten, die alles nauwlettend in de gaten houden. Zo zijn er in honderden taxi’s in Sharm-el-Sheikh camera’s geïnstalleerd. Volgens de Egyptische autoriteiten kunnen ze met die camera’s het gedrag van taxichauffeurs controleren. Critici zeggen dat de opnames tegen activisten gebruikt kunnen worden. “Maar als klimaatactivist moet je soms risico’s durven nemen”, vindt Reyes.
‘Dit podium hadden we hard nodig’
De mensenrechtenschendingen in Egypte zijn hét gesprek van de klimaattop, waardoor er ook kritiek klinkt op de keuze van Egypte als gastland. Maar hoewel buitenlandse klimaatactivisten in hun ruimte beperkt worden tijdens de klimaattop, is dat voor Egyptische activisten anders.
Hossam Bahgat, de oprichter van mensenrechtenorganisatie Egyptian Initiative for Personal Rights, zei tijdens een paneldiscussie dat het juist goed was dat de klimaattop wordt gehouden in een land waar de burgermaatschappij weinig ruimte krijgt.
Bahgat en meerdere van zijn collega’s hebben in de gevangenis gezeten vanwege hun werk. Ook mag Bahgat het land niet meer verlaten en is zijn bankrekening ‘bevroren’, waardoor hij niet meer bij zijn geld kan. “We hebben de aandacht nodig, de solidariteit. En om heel eerlijk te zijn had ik het podium nodig om me uit te kunnen spreken. Het is jaren geleden dat zoiets kon.”
Maar wat nou als de klimaattop straks voorbij is en Egypte niet langer in de schijnwerpers staat? “Die vraag houdt nu elke Egyptische activist bezig”, zei Bahgat. De vrees bestaat dat de ademruimte die Egyptische activisten nu ervaren op de klimaattop dan weer verdwijnt en de onderdrukking weer toeneemt naar hetzelfde niveau als voor de klimaattop.
Zombie specialist. Friendly twitter guru. Internet buff. Organizer. Coffee trailblazer. Lifelong problem solver. Certified travel enthusiast. Alcohol geek.